Çoğumuz çocukluk dönemlerimizde yaşadığımız olaylara karşı belli kanılar geliştiririz. Bu kanılarımız bizim inançlarımız olur. Onlara bir kere inanmamız yeterlidir. Artık hayatımızı şekillendiren şeyler bu inanç kodları ya da şemalarımız belirler.
İnanç kodları gerçeği temsil etmez ama nedense biz onları gerçekten gerçek olduğuna inanırız. Artık bizim için bu değişmez bir şey gibi olur.
İnançlar, dışarıda sizin dış dünyanızda bir olay olduğunda bizler olayları farklı yorumlamamızdan oluşurlar. Bizler olay olduktan sonra bir düşünce oluştururuz ve bu düşüncenin arkasında ise duygular oluşur ve bu duygular bizi etkiler. Olay o kadar hızlı olur ki, duygular mantığın önüne geçer ve sizi esir eder. Eğer bu duygu güzelse sorun yok ama bu duygu bizi rahatsız ediyorsa sorun var.
Siz değersiz ve yetersiz olduğunuza inanmışsanız bir kere artık bu inancınızı gün yüzüne çıkarmaya gelmiştir. Bunu yapmazsanız ne olur biliyor musunuz? Kısır döngü olur ve gelişim hiçbir zaman olmayacaktır.
Önceki birinci bölümde “İnanç Kodları Nasıl Değişir?” konumuza bu bölümden devam ediyoruz. Eğer okumadıysanız lütfen önceki bölümden okumanızı tavsiye ediyorum. Şimdi inanç kodlarımızı değiştireceğimiz 5. Adımdan devam edelim…
5. Adım: İnanç Kodlarınızı Dikkatli Ayrıntılarıyla İnceleyin
Biz, şemanızın şu andaki hayatınızda nasıl bir rol aldığını açıklığa kavuşturmak istiyoruz. Bireysel şemalar üzerine olan bölümler, şemanızı pekiştiren kendi kendini baltalayan alışkanlıklarınızı tanımlamanıza yardımcı olacaktır.
Sizden, şemanıza teslim olma yollarınızı ve bunları nasıl değiştirebileceğinizi yazmanızı isteyeceğiz. Bir sonraki yazımızda Deren’in tablolarından bir örnek yer alıyor.
6: Adım: Bir Sonraki Adım Davranış Kalıbınızı Değiştirmek
Hayatını Yeniden Keşfet makalemizde “İnanç Kalıp Ölçeğini” doldurduktan ve şemalarınızı tanımladıktan sonra, sizden İlk başta çalışmak için bir Şema seçmenizi istemiştik hatırlarsanız.
Şu anda hayatınıza en büyük etkisi olan inanç kodunuzu seçin. Eğer o çok zor gözüküyorsa daha idare edilebileni seçin. Genelde her zaman idare edilebilen olandan başlamanızı öneririz.
Önceki makalelerimizden hatırlarsanız Deren’in birden fazla şeması vardı. Terk Edilme’ye ek olarak, kusurluluk şeması vardı. Babasının kalmasını sağlayamamasının ve daha iyi bir annesinin olmamasının onun hatası olduğunu düşünüyordu.
Daha önce belirttiğimiz gibi, çocukların İhmal ve taciz için kendilerini suçlamaları çok yaygındır. Ama Terk Edilme Deren’in temel şemasıdır. Çalışmak için seçtiği inanç kodudur. Diğer inanç kodlarını zorlayacak kalıcı bir temele ihtiyacı olduğunu hissetmiştir. İkimiz de aynı fikirdeydik.
5. adımda doldurduğunuz tablodan, şemanızı pekiştiren iki veya üç yol seçin. Değiştirebileceğiniz yolları uygulamaya çalışın. Yapabileceğiniz adımları seçin. Sizin başarılı deneyimler edinmenizi isteriz.
| Terk Edilme Şemamı Günden Güne Nasıl Güçlendiriyorum? | Nasıl Değiştirebilirim? |
|
1. Fatih’e yapışmalıyım ve kontrol etmeye çalışmalıyım. |
Ona nereye gittiğini ve ne yaptığını sormadan daha çok özgür zaman vermeliyim. Ona ilişkimizle ilgili bir konuda mutsuz olduğunda veya sinirlendiğinde tartışmak ve ayrılmak yerine konuşmasına izin vermeliyim. Beni sevdiğini ve benimle kalmak isteyip istemediğini her beş dakikada bir sormayı durdurmalıyım. Benden kendine ait bir alan istediğinde ona sinirlenmeyi durdurmalıyım. Hayatıyla ilgili olumlu şeyler olduğunda kendimi tehdit altında hissetmeyi bırakmalıyım. |
|
2. Arkadaşlarımdan biri aramama geri dönmezse sinirleniyorum |
Arkadaşlarım kendi hayatlarıyla ilgili meşgul olduklarında kendimi tehdit altında hissetmeden onlara daha çok alan bırakmalıyım.
|
|
3. Fatih’in hayatına o kadar takıntılıyım ki kendiminkini unutuyorum. |
Dikkatimi onun hayatına vermek yerine kendiminkiyle meşgul olup benim için önemli olan şevleri yapmalıyım. Arkadaşlarımı görebilirim, resim yapabilirim, kitap okuyabilirim, mektup yazabilirim. Eğlenceli şeyler yapabilirim, Kendimi bir şeyler yaparak tedavi edebilirim.
|
Deren arkadaşlarına karşı olan davranışlarını değiştirmeye çalışmakla başladı. Onlara yapışma ve onlara karşı öfkeli olma arasındaki gidip gelmelerini bırakmaya çalıştı. Eğer arkadaşları bir davete veya telefona geri dönmedilerse, onları hemen arayıp, öfkelenmek veya aşırı derecede sinirlenmek yerine bir süre bekledi ve onları tekrar aradı.
Ayrıca, daha bağlı olan arkadaşları ile ilişkisini geliştirme ve daha az bağlı olan arkadaşları ile ilişkisini daha az önemseme üzerine çalıştı. Gerçekten tutarsız (ve genellikle alkolik) olan bazı arkadaşlarını hayatından çıkarmaya karar verdi. Bu bir kayıptı ama en azından bu kararı veren kendisiydi.
Pekiştiren davranışlar listeniz üzerinden çalışın. Bir şemanız ile ilgili yeterli bir seviyede ustalaştıktan sonra bir sonrakine geçin. Her şeyi adım adım, tutarlıkla yapın. O hatta kalmaya devam edin. Ara sıra düşeceksiniz tekrar ayağa kalkın ve yürüyün.
7. Adım: Denemeye Devam Edin
Çabuk pes etmeyin veya cesaretiniz hemen kırılmasın. Şemalar değişebilir ama uzun sürer ve çok çalışmak gerekir. Kararlılıkla devam edin. Kendinizi tekrar ve tekrar yüzleştirin.
Deren bir yıldan fazla bir süre terapiye gitmeye devam etmiştir. Arada sırada, hayatındaki olaylar hâlâ onun Terk Edilme şemasını tetikliyordu ama sıklığı azalmıştı, hisleri daha az yoğun olmaya ve bütün olay daha çabuk bitmeye başladı.
Bunlara ek olarak Deren, kızdığı zamanlarda bunu belirtti ama çok kızgın bir şekilde söylemek yerine, sakince söyledi. Fatih ona kendi öfkesini veya hayatını anlattığı zaman dinlemeye çalıştı. Fatih’in kendi kararlarını vermesine izin vermeye çalıştı.
Birkaç ay önce Deren, Fatih’le evlenmek istediğini yoksa bu ilişkiyi bitireceğini söyledi. Fatih evlenmeyi tercih etti. Tabii ki, işler her zaman bu şekilde yürümez. Bazen ilişkiler biter, Ama biz gerçekten umutsuz bir ilişkiyi bitirmenin, Terk Edilme şemasına takılıp kalmaktan daha iyi olduğunu düşünüyoruz.
8. Adım: Ebeveyninizi Affedin
Ebeveyninizi affetmek şart değildir. Özellikle, aşırı derecede taciz ve ihmal var ise onları hiçbir zaman affedemeyebilirsiniz. Bu tamamıyla sizin seçiminizdir. Ama birçok vakada, iyileşme süreci ilerlerken, kişinin ebeveynini affetmesinin doğal olarak geliştiğini gördük.
Hastalar yavaş yavaş zihinlerinde ebeveyninin daha az olumsuz ve dev figürler ve daha fazla kendilerine ait sorunları ve endişeleri olan insanlar olarak görmeye başlarlar. Ebeveynlerinin de aslında kendi şemalarına takılıp kaldıklarını ve bir devden daha çok çocuk olduklarım görürler. Onları affetme aşamasına gelirler.
Yine de, bu her zaman böyle olmaz. Size olabilir veya olmayabilir. Çocukluğunuzda size ne olduğuna bağlı olarak, onları hiçbir zaman affetmemeye karar verebilirsiniz. Aslında tam tersine de karar verebilirsiniz — bütün iletişiminizi kesmek gibi.
Yolunuzun sonunda affetmek olabilir veya olmayabilir, ama siz kendiniz için doğru olanı yapmalısınız, Sevdiğiniz çoğu kişi terapistiniz de dahil size her türlü destekleyeceklerine şüphemiz yok.
Evet sevgili dostlarım buraya kadar sabırla okuyup, değişime olan inancınızla sizi kutlarım. Bu bir süreçtir. Bir gecede değişecek şeyler değildir. Ama bu hatta girdiyseniz ne olur am ne olur bu hatta çıkmayın olmadı yere mi düştünüz; o zaman ayağa kalkın neyi farkı yapacağınızı düşünün. Onu yaptınız olmadı mı; o zaman da neyi daha farklı yapacağınızı düşünüp uygulayın. Taki işe yarayana kadar bunu bulun ve bu sağlıklı davranışı alışkanlığınız olana kadar pekiştirin.
Şimdi bu uygulamaları yaparken sizi engelleyen bazı konulardan bahsedeceğiz. Ama önce güzel bir çayınız kahvenizi alın. Koltuğunuza yaslanın ve kaldığımız yerden buradan devam edelim…
